Nederland en België, zoals vele West Europese landen, hebben ‘goede’ paspoorten. Dit betekent dat je naar veel landen visumvrij kunt reizen, in tegenstelling tot pechvogels met een Iraans, Iraaks, Egyptisch…paspoort.
Nederlanders kunnen ook maar één nationaliteit hebben, Belgen onbeperkt. We willen nog eens onderstrepen dat het leuk kan zijn om een andere nationaliteit te hebben … als je echt een dwarsligger bent😊 Maar fiscaal heeft je nationaliteit geen belang, alleen voor bv. Amerikanen wel die worden belast op basis van hun nationaliteit!
Nationaliteit of staatsburgerschap is de wettelijke status van een individu welke aangeeft dat deze persoon een onderdaan is van een staat. Elke staat bepaalt door middel van nationaliteitswetten wie tot zijn onderdanen behoren. Enerzijds geeft staatsburgerschap een burger bepaalde rechten en een graad van vrijheid zoals het recht om deel te nemen aan het politieke proces in een land. Anderzijds geeft staatsburgerschap een burger ook bepaalde verantwoordelijkheden en plichten zoals onderworpen zijn aan de wetgeving van de staat.
Historisch gezien zijn mensen geëvolueerd van onderdaan zijn van een bepaalde heerser, zoals een koning of een graaf, naar staatsburger zijn van een bepaald territorium. Dit is niet langer een onderdanige relatie ten opzichte van de overheid van dat territorium, maar eerder een band tussen een individu en een staat op het gebied van zowel rechten als plichten.
Op basis van het staatsburgerschap van een individu reiken overheden paspoorten uit welke dienen als persoonlijk identiteitsbewijs en internationale reispas. Hieruit volgt dat men altijd eerst staatsburgerschap moet verwerven alvorens men op een legale wijze een paspoort kan verwerven.
In vele gevallen kan men genieten van de voordelen van een tweede paspoort zonder dat men het oorspronkelijke staatsburgerschap moet opgeven. Met andere woorden, het is mogelijk om als staatsburger te worden beschouwd door twee of meer staten tegelijkertijd (in de veronderstelling dat de wetgevingen van die landen dit toelaten).
Men zou dus nooit mogen nalaten om de wetgeving van het huidige en toekomstige land van staatsburgerschap te analyseren en om na te gaan of het wettelijk is toegestaan om een tweede staatsburgerschap te verwerven.
Het is namelijk zo dat sommige landen hun staatsburgers niet toestaan om een ander staatsburgerschap te verwerven zonder automatisch hun huidige staatsburgerschap te verliezen. Daarnaast zijn er ook landen die geen applicaties voor staatsburgerschap accepteren van kandidaten zonder dat deze hun huidige staatsburgerschap opgeven.
Het is ook mogelijk dat een bepaalde persoon door geen enkele staat als onderdaan wordt beschouwd. Zulke personen worden dan staatloos genoemd.
Een tweede paspoort bezitten (via alternatief staatsburgerschap) kan heel handig zijn of kan zelfs van cruciaal belang zijn in verschillende scenario’s:
Misschien is uw paspoort vervallen zonder dat u het merkte of misschien bent u het gewoon verloren en beschikt u dus over geen geldig paspoort in afwachting van een nieuw. In sommige gevallen dient het paspoort opgestuurd te worden naar een ambassade in het buitenland om het te laten afstempelen. Of misschien kan uw document gewoon niet vernieuwd worden omdat er politieke of civiele onrust heerst in uw thuisland.
In al deze gevallen bent u afhankelijk van mogelijks trage en inefficiënte overheidsdiensten die uw aanvraag behandelen. Zodoende is uw paspoort niet beschikbaar om te reizen naar het buitenland gedurende deze behandelingsperiode. Een tweede paspoort geeft u de gemoedsrust die u nodig heeft in zulke scenario’s.
Landen hebben de plicht om zichzelf en hun staatsburgers te beschermen tegen een instroom van ongewenste niet-staatsburgers die hun grenzen oversteken omwille van de verkeerde redenen. Denk aan terroristen, gezochte criminelen of ‘toeristen’ die het land willen bezoeken om er vervolgens illegaal te verblijven. Terwijl de meesten gewoon rechtmatige reizigers zijn, kunnen anderen illegale immigranten zijn die erop uit zijn om het sociaal vangnet van het land te misbruiken (denk bijvoorbeeld aan gezondheidszorg, belastingvrije leeflonen of financiële ondersteuning voor werklozen).
Dit zijn slechts enkele van de redenen waarom landen een visum vereisen van niet-staatsburgers die hun grenzen willen oversteken. Staatsburgers van verscheidene landen ervaren dus grote moeilijkheden wanneer ze naar het buitenland reizen omdat ze altijd verplicht zijn om het correcte visum bij zich te hebben om een ander land binnen te geraken. Deze visumverplichtingen kunnen te wijten zijn aan politieke omstandigheden, tijdelijke handelssancties tussen landen, terroristische bedreigingen of andere vormen van ongastvrijheid gebaseerd op nationaliteit.
Vandaar dat visumverplichtingen een indicatie zijn van de internationale status van een land en de relaties van dit land met andere landen. Staatsburger zijn van een land dat internationaal gerespecteerd wordt kan dus een groot voordeel betekenen. Dit omwille van de mogelijkheid om visumvrij te reizen naar een hele lijst andere landen, waarmee het land van de staatsburger goede internationale relaties onderhoudt.
De meeste landen belasten personen op basis van hun residentie (officieel rijksinwonerschap). De grote uitzondering op deze algemene regel zijn de Verenigde Staten: zij belasten mensen op basis van hun staatsburgerschap van de VS, ongeacht hun rijksinwonerschap. Helaas worden meer en meer landen verleid door de idee van het belasten van niet-rijksinwoners. Bovendien kan staatsburgerschap ook gebruikt worden als doorslaggevende factor in dubbelbelastingverdragen, welke zijn afgesloten tussen landen om te beslissen welk land belastingen kan heffen.
Opgelet: men moet er zich steeds van bewust zijn dat de verwerving van alternatief staatsburgerschap niet automatisch een wijziging van iemands fiscale verplichtingen betekent. Dit omwille van de algemene regel die de meeste landen hanteren, zijnde dat personen belast worden op basis van hun rijksinwonerschap.
Zakenmensen die internationaal actief zijn en vaak naar het buitenland reizen vinden het, behalve heel handig en bruikbaar, een verstandige investering om een tweede paspoort te hebben. Niet alleen omwille van de vrijheid en de flexibiliteit op het gebied van reizen, maar ook omwille van de gemoedsrust voor de rest van hun leven (en dat van hun partner en kinderen).
Overheden van landen, banden tussen landen en de binnenlandse situaties van landen zijn constant in verandering en zullen mogelijk niet meer dezelfde zijn binnen vijf jaar. Indien er tijden van ontbering zouden aanbreken zoals terroristische aanslagen, politieke instabiliteit, burgeroorlog of andere delicate geopolitieke problemen, dan kan een alternatief staatsburgerschap met bijhorend paspoort het leven redden van u en uw familie.
In een notendop: een persoon kan in aanmerking komen om staatsburger te worden van een bepaald land indien hij/zij aan een of meerdere van de volgende voorwaarden voldoet:
De specifieke vereisten welke bepalen of een individu al dan niet in aanmerking komt voor naturalisatie variëren van staat tot staat. Mogelijke vereisten zijn:
Bovenop bovenstaande voorbeelden hebben sommige landen nog een alternatieve route naar staatsburgerschap geïntroduceerd: door te investeren. De vereisten verschillen van land tot land, maar het komt er altijd op neer dat er een omvangrijke investering ten voordele van de lokale economie moet worden gedaan. Individuen die investeren krijgen dan het recht op staatsburgerschap op basis van economische redenen en dit zonder dat men er effectief moet verblijven.
Nationaliteit of staatsburgerschap met bijhorende internationale reispas wordt door een stijgend aantal landen aangeboden aan buitenlandse individuen. Dit op voorwaarde dat deze individuen een aanzienlijke investering doen in de lokale economie van deze landen. De vereiste investeringen om te kunnen genieten van deze ‘investeringsprogramma’s voor immigranten’ variëren van het betalen van een som geld, tot het investeren in lokale bedrijven of vastgoed.
Los van de beschikbare investeringsprogramma’s en de vereisten (zie verder) zijn er nog vele andere belangrijke aspecten om in rekening te brengen als potentiële aanvrager van staatsburgerschap. Deze kunnen op het eerste zicht voor de hand liggen maar ze worden toch gemakkelijk over het hoofd gezien! Enkele voorbeelden zijn: